Concernbenadering Gasunie "Zonder vertrouwen kun je niet bouwen"

Foto: Interieur hoofdkantoor Gasunie in Groningen.

Menno Bekker, teamleider Milieu, is trots op het gas. Gasunie is verantwoordelijk voor het transport naar de netwerkbedrijven die alle particuliere huishoudens en bedrijven van aardgas voorzien. Hogedrukgas (60-70 bar) vormt de snelweg, middendrukgas (40 bar) de B-weg. Op het hoofdkantoor is de centrale commandopost verantwoordelijk voor de besturing en bewaking van dat dagelijkse gastransport, ook is er sprake van ‘een stukje’ opslag. En voorlopig  zal het netwerk van Gasunie nog wel even in de lucht, of liever gezegd: onder de grond blijven. Zeker ook omdat het heel goed inpasbaar is in de plannen voor schonere, duurzame en natuurlijke energievoorzieningen. Door het netwerk kan niet alleen aardgas worden getransporteerd, maar ook andere, duurzame gassen, zoals als groen gas en waterstof. Dat netwerk zorg ervoor, met behulp van de compressorstations, de meet- & regelstations en de gasontvangststations, de gasmoleculen verder door het land te duwen.  

Foto: Menno Bekker, teamleider Milieu bij de Gasunie (links), en Tjeerd van Scheltinga, Brzo-inspecteur bij de Omgevingsdienst Groningen.

Harder dan een F-16

Tjeerd van Scheltinga, Brzo-inspecteur bij de Omgevingsdienst Groningen, is tot nog toe niet ontevreden over het veiligheidsbeleid van Gasunie. “We hebben het wel over 60-70 bar; als het gas ontsnapt, maakt het meer lawaai  dan een F-16.  Maar ik steek twee handen in het vuur voor veilig aardgastransport. De wens van Gasunie om op koepelniveau met onze inspectiepartners (VR, ISZW, red.) jaarlijks de hele veiligheidssystematiek door te nemen, kon mede omdat het bedrijf voor alle locaties één overkoepelend Pbzo-document en veiligheidsbeheerssysteem heeft. Daardoor ontstaat eenduidigheid en kan er effectiever en efficiënter geïnspecteerd worden. Aanvullend aan het jaarlijkse bezoek zijn de afzonderlijke inspecties op locatie. Daar moet blijken dat de onderwerpen die op koepelniveau zijn besproken, zichtbaar zijn in de vorm van onderhoud of maatregelen.”

Vooralsnog wordt de concernbenadering getrokken door de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid in samenwerking met de Brzo-omgevingsdiensten en de veiligheidsregio’s. Ook schuift een inspecteur van het Staatstoezicht op de Mijnen aan. “We willen toe naar drie teams van zo’n drie man of vrouw sterk.”

Concernbenadering in kernpunten

Gasunie mag zich voorloper noemen in de concernaanpak van Brzo-bedrijven. Behalve de landelijke inspectiedag op het hoofdkantoor worden de hoge- en lagedrempelinrichtingen van Gasunie in clusters respectievelijk jaarlijks, één keer per twee jaar of één keer per drie jaar bezocht. Ook worden inspectiethema’s overeengekomen, zoals ageing of grootschalige stroomuitval. “We willen toe naar geografische teams waarin alle toezichthoudende disciplines één inspecteur hebben zitten die dit de komende vijf jaar doet. Zo ontstaat consistentie in de uitvoering”, aldus Tjeerd.

“Alle betrokken inspecteurs zijn verder present bij het afstemmingsoverleg, de inspectie op het hoofdkantoor en de nabesprekingen. De concernbenadering is erop gericht dat de overheid haar taken op een uniforme en efficiënte wijze uitvoert en dat er voor het concern sprake is van een landelijk level playing field.”

Voor Gasunie kan deze ontwikkeling niet snel genoeg gaan. Menno Bekker: “Ons veiligheidsbeheerssysteem staat. We hebben bedrijfsnoodplannen, audits, managementreviews, integriteitsbewaking. We zijn feitelijk compleet ingericht om teams te ontvangen en samen te kijken naar controle- en verbeterpunten. Je wilt laten zien dat je je veiligheidsprofiel op orde hebt. Daardoor creëer je ook vertrouwen. En dat is de basis voor een werkende concernaanpak.”

Tjeerd beaamt dat. “Je moet open en transparant zijn over je bedrijfsvoering, incidenten en calamiteiten. Menno kan van alles zeggen, maar dan roep ik: ‘MIDAZ: Mag Ik Dat Alstublieft Zien!’ Proactief handelen is daarvan ook een bewijs. Was er in Oostenrijk een scrubber geëxplodeerd, met slachtoffers, heeft Gasunie uit voorzorg alle vergelijkbare type afsluitconstructies verzegeld om te voorkomen dat deze onveilig geopend konden worden. Daarna is onderzocht of deze afsluitconstructies bij Gasunie ook ongewild kunnen bezwijken. Op een locatie in Ommen deed zich in 2015 ooit een incident voor met een ondergrondse aardgascondensaattank. Gasunie heeft toen alle ondergrondse aardgascondensaattanks afgekoppeld en besloten aardgascondensaat handmatig af te voeren met tankwagens. Vervolgens is een onderzoek gestart naar hoe op een veilige wijze aardgascondensaat kan worden afgetapt. Uiteindelijk heeft het geleid tot het aanpassen van het ontwerp van de aardgascondensaattanks.”

Foto: Alle betrokken inspecteurs zijn present bij het afstemmingsoverleg, de inspectie op het hoofdkantoor van de Gasunie en de nabesprekingen. 

Plan, do, check, act

“Eigenlijk is het Brzo niet zo moeilijk!”, zegt Tjeerd. “Het draait om een consequente uitvoering van de PDCA-cyclus. Ook qua controle. In het algemeen zijn het plan- en do-deel okay, maar moet een bedrijf op de punten check en act verbeteren. De inspecties zijn een manier om de vinger aan de pols te houden. En een concernaanpak doet dit op een systematische manier, met vaste aanspreekpunten voor de hele organisatie en voor alle installaties. Het is niet alleen efficiënt, maar ook professioneel: je spreekt de bedrijven aan als eindverantwoordelijke voor het totaal. En je doet dat met een team van experts die de ins en outs van de installaties kennen.”

Menno Bekker is namens Gasunie blij dat de concernaanpak is omarmd door de toezichthouders. “Het is mijn stokpaardje, ik ben er al zo’n zestien jaar mee bezig. Het betekent ook dat risico’s of verschillen van inzicht als gevolg van de afzonderlijke inspecties nu voortaan in één team van integraal toezicht worden beoordeeld op impact en worden uitgevochten. Dat is win-win: ook de inspecteurs houden elkaar scherp en zetten elkaar weer met beide benen op de grond.”